Wielki atlas roślin Polski
OKRYTONASIENNE / BUKOWCE / BRZOZOWATE / BRZOZA / Brzoza
Brzoza karłowata
(Betula nana L.)
Rozmieszczenie geograficzne
Zasięg geograficzny obejmuje tereny w strefie klimatu arktycznego i umiarkowanego chłodnego na półkuli północnej. Rośnie w północnej Azji i Europie. W Europie izolowane stanowiska znajdują się w części środkowej (m.in. w Polsce), a nawet południowej (Rumunia, Włochy, Francja), gdzie rośnie na odizolowanych stanowiskach w górach. W Ameryce Północnej występuje na Grenlandii, w Kanadzie i Alasce. We florze polskiej brzoza karłowata jest reliktem glacjalnym. Występuje na 3 reliktowych stanowiskach: Pojezierze Chełmińskie - rezerwat przyrody Linje, Góry Izerskie - rezerwat przyrody Torfowisko Doliny Izery, Góry Bystrzyckie - rezerwat "Torfowisko pod Zieleńcem".
Gatunek rodzimy.
Pokrój
Krzew lub krzewinka o wysokości rzadko przekraczającej 1 m i szerokości ok. 0,5-1,2 m.
Kora, pędy
Pędy bardzo ciemne, niemal czarne. Pączki okrągławe, bardzo drobne, pędy skrócone bardzo drobniutkie. Młode pędy omszone, potem łysiejące.
Liście
Małe, prawie okrągłe, o brzegu nierównomiernie ząbkowanym, ciemnozielone, połyskujące, jesienią zielonożółte lub żółte. Długość 0,5-1,5 cm, ogonki bardzo krótkie, przylistki trwałe. Młode liście są owłosione i mają żywiczne gruczołki, starsze są nagie. Jesienią liście przebarwiają się na żółtopomarańczowo.
Kwiaty
Roślina jednopienna, ale kwiaty męskie i żeńskie zebrane są w oddzielne kwiatostany - kotki. Żeńskie kotki wyrastają pojedynczo na bocznych krótkopędach, podczas owocowania osiągają długość 1,5 cm. Wałeczkowate kotki męskie mają długość 0,5-1,5 cm i wyrastają na wierzchołkach lub po bokach pędów.
Okres kwitnienia: kwiecień - maj.
Owoce
Wąsko oskrzydlone orzeszki.
Siedlisko
Preferuje gleby kwaśne, torfiaste, odpowiednio wilgotne. Rośnie na torfowiskach wysokich i ich obrzeżach. Roślina całkowicie mrozoodporna.