Wielki atlas roślin Polski
OKRYTONASIENNE / RÓŻOWCE / RÓŻOWATE / JARZĄB / Jarząb
Jarząb pospolity
(Betula pendula Roth)
Inne nazwy: jarząb pospolity, jarzębina.
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje w Europie, południowo-zachodniej Azji, zachodniej Syberii. W Polsce pospolity na całym obszarze. Roślina ozdobna - dekoracyjne owoce, długo utrzymujące się. Roślina często sadzona w parkach, alejach i ogrodach. Oprócz formy typowej używa się w tym celu różnych odmian ozdobnych.
Gatunek rodzimy.
Pokrój
Drzewo lub krzew delikatnie zbudowane o dość cienkim, często wielokrotnym pniu i prześwitującej koronie.. Dorasta do 15 m wysokości.
Kora, pędy
Młode pędy owłosione, później nagie. Pączki stożkowate, wydłużone i szarosiwo owłosione. Pączki szczytowe duże, nieco zagięte u góry i niewyraźnie 3-łuskowe, boczne pozornie jednołuskowe. Kora gładka i jasna.
Liście
Ulistnienie skrętoległe. Liście nieparzysto-pierzaste, złożone z 9-15 listków, pojedynczo piłkowanych, u nasady całobrzegich. Po roztarciu pachną gorzkimi migdałami. Od spodu za młodu szaro owłosione, później łysiejące. Przylistki wcześnie odpadają wyrastające na końcach pędów pionowo do góry. Jesienią przebarwiają się na kolor od złotożółtego do żółtoczerwonego.
Kwiaty
Zebrane w gęste, owłosione podbaldachy. Kielich 5-działkowy, korona 5-płatkowa. Płatki korony białe, prawie koliste, o długości 4-5 mm, słupki zazwyczaj 3 (zrośnięte z dnem kwiatowym), pręciki liczne.
Okres kwitnienia: Maj - czerwiec.
Owoce
Tzw. owoce pozorne, kuliste, pomarańczowe, czerwone, cierpkie i gorzkie, pojawiają się od lipca do października. Mają długość 7-9 mm.
Korzeń
System korzeniowy stosunkowo głęboki z bocznymi korzeniami przebiegającymi płasko, tworzący odrośla.
Siedlisko
Lasy, zarośla, miedze. W Tatrach górska, krzewiasta odmiana (var. glabrata Wimm et Gr.) dochodzi aż do piętra kosówki, stanowiąc znaczącą domieszkę do kosodrzewiny. Jarzębina jest bardzo tolerancyjna pod względem wymagań środowiskowych.