Wielki atlas roślin Polski
OKRYTONASIENNE / SANDAŁOWCE / SANDAŁOWATE / JEMIOŁA
Jemioła pospolita
(Viscum album L.)
Inne nazwy: jemioła biała, strzęśla.
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje na terenie niemal całej Europy oraz w południowej i zachodniej Azji. W Polsce gatunek często spotykany.
Gatunek rodzimy.
Pokrój
Krzewinka zimozielona, o kształcie kulistym, osiągająca 1 m średnicy.
Kora, pędy
Łodyga zielona, niekorkowaciejąca, rozgałęziająca się pseudodychotomicznie (nibywidlasto).
Liście
Grube i skórzaste, szerokolancetowate, tępo zakończone, nakrzyżległe. Zrośnięte nasadą po 2. Przez większą część roku intensywnie zielone, zimą przybierają odcień oliwkowy (są zimotrwałe).
Kwiaty
Roślina dwupienna z jednopłciowymi kwiatami, niezdolna do samozapylenia. W strukturze płci stwierdzono dominację osobników żeńskich nad męskimi. Kwiaty są żółtawe i niewielkie (2-3 mm średnicy), zebrane w grupy usytuowane w rozwidleniach gałązek. Okwiat niezróżnicowany. Kwiaty mają miłą woń i wydzielają duże ilości nektaru. Pyłek przenoszą owady.
Okres kwitnienia: luty - kwiecień.
Owoce
Białe (u niektórych podgatunków żółtawe), okrągłe (u niektórych podgatunków jajowate) nibyjagody z niewielkimi owocami właściwymi ("nasionami") w środku, w grupach po 2-6. Każde "nasiono" zawiera od 1 do 3 zarodków (poliemrionia). "Owoce" utrzymują się na gałązkach przez całą zimę.
Korzeń
Rozbudowany system ssawek rozrastający się w gałęziach drzewa dostarcza roślinie wody i soli mineralnych. System ssawek składa się ze ssawek biegnących między korą i drewnem oraz odgałęzień wtórnych wrastających w drewno.
Siedlisko
Jest to roślina półpasożytnicza, sama syntetyzuje substancje odżywcze, podczas gdy wodę i sole mineralne pobiera od drzewa-żywiciela. Wykazuje wyraźne zróżnicowanie jeśli chodzi o preferencje drzewa-gospodarza, przy czym istotne różnice pod tym względem wykazują poszczególne podgatunki. Zasiedla drzewa, które ukończyły co najmniej 20 lat. Wykazuje także preferencje wobec drzew rosnących na glebach zasobnych w węglan wapnia.
Podgatunki
Jemioła pospolita typowa (Viscum album L. ssp. album) - owoc biały i kulisty, pestka trójgraniasta lub sercowata. Rośnie na drzewach liściastych, ale nie wszystkich. Najczęściej i najobficiej porasta topole i brzozy, rośnie także na lipach, robiniach akacjowych, klonach, jabłoniach, gruszach, jarzębinach. Nie rośnie na buku zwyczajnym, jesionie wyniosłym (choć na pensylwańskim już tak), rodzimych gatunkach dębów (czyli dębie szypułkowym i bezszypułkowym).
Jemioła pospolita rozpierzchła (V. album ssp. austriacum (Wiesb.) Volim., syn. V. austriacum Wiesb. ex Dichtl, V. laxum Boiss. & Reut.) - owoc żółty z eliptyczną pestką. Liście znacznie węższe niż w podgatunku typowym oraz żółto-zielone. Rośnie na sosnach, rzadziej na modrzewiach i świerkach. Występuje rzadziej niż podgatunek typowy, w wielu miejscach jest bardzo rzadka lub jej brak.
Jemioła pospolita jodłowa (V. album ssp. abietis (Wiesb.) Abrom, syn. V. abietis Fritsch) - owoc jajowaty i biały, z eliptyczną pestką. Liście większe - do 8 cm długości i 3 cm szerokości. Rośnie tylko na jodłach. Najrzadszy z podgatunków spotykanych w Polsce.
Roślina lecznicza
Wyciąg z pędów i liści stosuje się pomocniczo w leczeniu choroby nadciśnieniowej, ponieważ obniża ciśnienie tętnicze krwi, działając bezpośrednio na serce. Stosowany przy podwyższonym ciśnieniu krwi lub jego zmianach pod wpływem bodźców psychicznych, w okresie pokwitania, pomocniczo przy miażdżycy.