Wielki atlas roślin Polski
NAGONASIENNE / IGLASTE / SOSNOWCE / SOSNOWATE / Jodła /
Jodła pospolita
(Abies alba Mill.)
Inne nazwy: jodła biała.
Rozmieszczenie geograficzne
Jodła pospolita występuje w stanie dzikim w górach środkowej i południowej Europy. Nie rośnie w Skandynawii, Anglii i na Półwyspie Iberyjskim (z wyjątkiem Pirenejów). W Polsce przebiega naturalna granica jej północnego zasięgu, wzdłuż linii wyznaczonej przez Nową Sól, Ostrów Wlkp., Łódź, Lublin i Zamość. W kraju najokazalsze bory jodłowe rosną w Górach Świętokrzyskich (Puszcza jodłowa), Karpatach i Sudetach.
Gatunek rodzimy.
Pokrój
Zimozielone, żywiczne drzewa z koronami stożkowatymi, wyraźnym strzelistym pniem i konarami ułożonymi w okółkach. Drzewo w naszych warunkach osiągające do 50 m, średnicy do 1,5 m, korona wąska, dość luźno ugałęziona, na szczycie tworzy się tzw. "bocianie gniazdo". Pień prosty strzelisty, łatwo oczyszczający się z bocznych gałęzi.
Kora
Młoda kora cienka, gładka, jasnopopielata z pęcherzykami żywicy, stara wąsko spękana na tarczkowate płytki. Młode pędy szarobrązowe, lekko błyszczące, owłosione. Pąki jajowate, brązowe do czerwonobrunatnych, nie żywicujące.
Liście
Igły zwykle spłaszczone, u nasady mniej lub bardziej zwężone, skręcone i zawsze zakończone małą, przylgowatą stopką. Wierzchołki rozdwojone lub wycięte, rzadziej tępe lub ostro zakończone. Na gałązce osadzone spiralnie, zebrane w boczne, dwustronne grzebienie. Igły ok. 25 mm długości, tępo zaokrąglone na końcach. Górna strona ciemnozielona, błyszcząca, z wgłębieniem pośrodku (bruzdką), dolna z liniami aparatów szparkowych, pokrytych dwoma białymi paskami nalotu woskowego. Na pędach generatywnych są sztywniej, bardziej nastroszone, o zaostrzonych końcach.
Kwiaty
Kwiaty męskie z żółtymi pylnikami, zebranymi w jajowate kotki wyrastające pojedynczo w kątach igieł, na ubiegłorocznych gałązkach. Kwiaty żeńskie zebrane w wielołuskowe, wyprostowane szyszki.
Okres kwitnienia: kwiecień - maj.
Szyszki
Zielone szyszki, kształtu walcowatego, ok. 15 cm długości i średnicy 3-5 cm, stojące na gałęzi. W czasie dojrzewania przybierają barwę brązowawą. Gdy dojrzeją rozpadają się, zostaje tylko oś szyszki. Łuski wspierające dłuższe od nasiennych, wystające i odgięte (cecha charakterystyczna dla sekcji). Nasiona trójkątnojajowate, żółtawe, z szerokim, purpurowo-żółtym skrzydełkiem. Zawierają płynną żywicę o przyjemnym zapachu.
Korzeń
W odróżnieniu od świerka, jodła jest drzewem korzeniącym się głęboko i mocno; posiada ona sercowaty system korzeniowy.
Roslina lecznicza
Z jej zbieranych jesienią lub zimą gałązek i igieł produkuje się specjalne olejki eteryczne stosowane m.in. do nacierania ciała przy bólach reumatycznych oraz używane przy inhalacji w stanach zapalnych gardła i oskrzeli.