Zerwa kłosowa
(Phyteuma spicatum)
Gatunek rodzimy.
RODZINA: Dzwonkowate
WYSTĘPOWANIE: Występuje w Europie z wyjątkiem części południowej i wschodniej oraz północnych krańców kontynentu.
W Polsce jest dość rozpowszechniony na przeważającej części kraju.
Łodyga prosto wzniesiona, pusta, delikatnie żeberkowana, zwłaszcza w górze z wąskimi listewkami.
Liście pojedyncze, zróżnicowane w zależności od miejsca wyrastania. Najniższe liście w liczbie od 2 do 6 tworzą trwałą (do czasu kwitnienia), przyziemną rozetę. Ich blaszka liściowa osadzona jest na długim 4-15 cm ogonku. Ma kształt jajowato-sercowaty i osiąga szerokość
2,5-4 cm i długość 5-8 cm. Na brzegu jest pojedynczo lub podwójnie karbowano-piłkowana. Liście łodygowe w liczbie zazwyczaj
od 4 do 10, wyrastają skrętoległe. Dolne są podobne do tych z przyziemnej rozety. W miarę zbliżania się do szczytu pędu nasada
liści staje się zaokrąglona i zbiegająca, a ogonek krótszy. Blaszka liściowa im wyżej tym jest coraz węższa i mniejsza.
W końcu najwyższe liście są drobne, lancetowate i siedzące.
Kwiaty zebrane w liczbie od 30 do około 100 w szczytowy, gęsty kwiatostan kłosowaty, o wysokości od 5 do 10 cm. Na początku
kwitnienia kwiatostan jest niemal kulisty, z czasem się wydłuża, staje się wąskojajowaty i w końcu walcowaty. U podstawy
kwiatostanu wyrastają wąskolancetowate liście okrywy. Kwiaty siedzące wsparte są równowąskimi przysadkami.
Kielich składa się z 5 działek, a korona z 5 płatków połączonych u nasady w nieco zgiętą rurkę kwiatową.
U formy typowej płatki są białe, jasnożółte do kremowych, z zielonkawymi końcami. Pręcików jest 5, wolnych,
ale przytulonych do szyjki słupka. Słupek pojedynczy.
SIEDLISKO: Występuje w lasach liściastych (głównie w buczynach i w grądach), na ich obrzeżach i w zaroślach na siedliskach
świeżych i wilgotnych, często na stokach o nachyleniu do 40 stopni. W górach rośnie także borach mieszanych
jodłowo-świerkowych i w dolnoreglowych świerczynach. Przywiązana jest do starych lasów i jest ich gatunkiem
wskaźnikowym. Poza tym rośnie na łąkach. Zasiedla także miejsca otwarte, silnie nasłonecznione,
na południowych stokach.
OKRES KWITNIENIA: Maj - lipiec.
WYSOKOŚĆ: 20 - 90 cm.
UWAGI: Odmiana niebieskokwiatowa rozpowszechniana jest w uprawie. Grube korzenie zerwy są jadalne i dawniej były
w Europie spożywane po przegotowaniu lub na surowo.