Wielki atlas roślin Polski
NASIENNE / OKRYTONASIENNE / RUTOWCE / BIEGUNECZNIKOWATE / Bożodrzew /
Bożodrzew gruczołowaty
(Ailanthus altissima Mill.)
Inne nazwy: ajlant gruczołowaty, bożodrzew gruczołkowaty, bożodrzew chiński.
Rozmieszczenie geograficzne
Roślina pochodzi z Chin, ale pierwsze egzemplarze sprowadzono do Europy już w 1751 r. Obecnie rozpowszechniona zarówno w Europie jak i Ameryce Północnej. W Polsce dość często uprawiana, szczególnie w zachodniej części kraju. Drzewo zaliczane do gatunków inwazyjnych, szkodliwych dla rodzimych gatunków flory.
Antropofit zadomowiony.
Pokrój
Okazałe drzewo, szybko rosnące (szczególnie w młodości, na dobrych stanowiskach do 2 m rocznie) dorastające w Polsce do 30 m. Na starszych pniach korowina charakterystycznie spękana. Jednoroczne pędy bardzo grube, młode gęsto, delikatnie omszone, żółtawe z bardzo dużymi śladami liściowymi. Pień masywny, prosty i regularny, zwykle nisko rozgałęziony, pojedynczy.
Kora, pędy
Jasnoszara do szarej, stosunkowo gładka nawet u starych drzew, przez długi czas posiada charakterystyczny wzór, utworzony z bardzo płytkich, falisto pofałdowanych, białawych bruzd. Wierzchołki jednorocznych pędów tępo zakończone. Pędy roczne żółtawobrązowe do pomarańczowobrązowych, posiadają bardzo duże, sercowate blizny liściowe z wyraźnie widocznymi śladami po wiązkach przewodzących oraz liczne przetchlinki, są bardzo delikatnie omszone.
Liście
Ulistnienie skrętoległe, liście bardzo duże, dorastające do 80 cm długości, nieparzystopierzastozłożone z 15 - 25 jajowatolancetowatych listków. Listki do 12 cm dł., z wierzchu ciemnozielone, od spodu sinoniebieskawe, wierzchołek mocno wyciągnięty. U podstawy każdego listka znajdują się 2 lub 4 (rzadziej) ząbki z gruczołkami nieprzyjemnie pachnącymi po roztarciu.
Kwiaty
Jedno- i obupłciowe, zebrane w gęste wiechowate kwiatostany do 30 cm długości. Kielich pięciodziałkowy, korona z pięcioma żołtawobiałymi płatkami, pręcików 10 a w kwiatach obupłciowych zazwyczaj 5, słupków 4-6.
Okres kwitnienia: czerwiec.
Owoce
Pojedyncze skrzydlaki z centralnie umieszczonym orzeszkiem. Są wytwarzane niezwykle obficie, zebrane po kilkadziesiąt sztuk tworzą duże i gęste, zwisające wiechy. Orzeszek wyraźnie widoczny (wypukły), umieszczony w środku poskręcanego skrzydełka o wymiarach ok. 4x1cm. W trakcie dojrzewania skrzydlaki przybierają bardzo efektowny, rudopomarańczowy lub czerwonopurpurowy kolor, z biegiem czasu zielenieją, a po dojrzeniu stają się jasnobrązowe.
Korzeń
System korzeniowy płytki i rozległy, intensywnie się rozrasta, wytwarza dużą ilość odrośli (szczególnie w miejscach uszkodzenia korzeni). Odrośla czasami wykorzystuje się do wegetatywnego rozmnażania, częściej jednak stanowią one problem, ponieważ dzięki nim drzewo nadmiernie się pleni.
Siedlisko
Może rosnąć na glebach suchych i jałowych, prawie zupełnie niewrażliwe na zanieczyszczenia powietrza.