Wielki atlas roślin Polski

Pokrój

Bardzo okazałe i potężnie zbudowane drzewo liściaste o grubym, stosunkowo krótkim pniu i rozłożystej koronie wspartej na ogromnych, przeważnie nieregularnie powyginanych konarach. Korona młodych drzew jest kulista, z czasem staje się kopułowata. Drzewo rosnące swobodnie ma krótki pień dochodzący do 2-3 m średnicy, konary są grube, nisko osadzone i rozłożyste. Drzewa rosnące w gęstych drzewostanach mają pień walcowaty z wysoko osadzonymi i niezbyt rozbudowanymi koronami.

Kora, pędy

Młode drzewo ma korę gładką, błyszczącą, brązowawą lub białoszarą, stare - grubą, szarą do ciemnoszarej, głęboko, podłużnie spękaną. Warstwa kory ma grubość kilku centymetrów, na starych drzewach może dochodzić nawet do 15 cm. Młode pędy są słabo kanciaste, grube, chropowate i nieco błyszczące. Barwa jest zmienna w zależności od nasłonecznienia - od szarej w miejscach nasłonecznionych do oliwkowozielonych od spodu. Pąki skrętoległe, jajowate, na wierzchołku słabo zaostrzone, na przekroju poprzecznym mają kształt zbliżony do pięciokąta. Łuski są brązowe, czarno obrzeżone, na końcach czarne, szaro owłosione. Pąk szczytowy otoczony jest zwykle kilkoma pąkami bocznymi, które osadzone są na pędzie płytko i wyraźnie odchylone są od pędu

Liście

Blaszkowate, pojedyncze. Blaszka długości 5-10cm, w zarysie odwrotnie jajowata, najwęższa u nasady, najszersza niedaleko końca, z 3-6 parami niesymetrycznych, tępych, uszato wykrojonych klap, u podstawy posiadająca charakterystyczne uszkowate wycięcie, całobrzega, z góry ciemnozielona, pod spodem jasnoniebieskawozielona, obustronnie naga, dość sztywna. Nerwy drugiego rzędu dochodzą zwykle zarówno do końców klap, jak i do wcięć pomiędzy nimi. Ustawienie: skrętoległe na grubych i bardzo krótkich - ok. 0.5 cm (ważna cecha rozpoznawcza), zielonkawych ogonkach.

 

 

Kwiaty

Kwiaty rozdzielnopłciowe, rozmieszczone jednopiennie, wiatropylne. Kwiaty męskie zebrane w kłosowate kwiatostany wyrastające po 2 lub 3 z pąków bocznych zeszłorocznych pędów. Kotki zwisające, luźne, długości do 5cm, żółtawozielone. Pojedyncze kwiaty męskie bardzo drobne i niepozorne, posiadają 6-8-dzielny okwiat i zawierają po 6-10 pręcików. Kwiaty żeńskie wyrastające na wierzchołkach tegorocznych pędów, zebrane po 1-6 sztuk w stojących kłosach osadzonych na długich szypułkach. Pojedyncze kwiaty drobne, mało widoczne, o butelkowatym kształcie, posiadają trójdzielne, czerwone znamię.
Okres kwitnienia:  Kwiecień - maj.

Owoce

Tzw. żołędzie - owalne, wydłużone orzechy (nieco bardziej wydłużone niż u dębu bezszypułkowego, najszersze około połowy długości, osadzone do 1/5 długości w półokrągłych miseczkach, początkowo zielone, po dojrzeniu jasnobrązowe z ciemnymi, podłużnymi prążkami. Są umieszczone po 2-5 sztuk na długich, 5-10 cm szypułach (różnica w stosunku do dębu bezszypułkowego). Młode żołędzie mają wzdłużne, ciemniejsze pręgi. Na dojrzałych i suchych pręgi widoczne są po namoczeniu.

 

Korzeń

Palowy system korzeniowy dębów jest głęboki i silnie rozbudowany, złożony z długich i mocnych korzeni.

Siedlisko

Tworzy dąbrowy, występuje także w lasach mieszanych, łęgach i grądach. Występuje na nizinach, a w obszary górskie wkracza zwykle dolinami. Dobrze znosi okresowe zalewanie, jest drzewem światłolubnym, ale jako młode drzewo dobrze znosi zacienienie boczne. Preferuje gleby świeże, głębokie, żyzne i wilgotne, są to gliny lekkie, średnie i iły. Rośnie na glebach brunatnych i płowych.