Wielki atlas roślin Polski
OKRYTONASIENNE / DERENIOWCE / DERENIOWATE / Dereń
Dereń świdwa
(Cornus sanguinea L.)
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje w Europie i zachodniej Azji. W Polsce jest gatunkiem dość pospolitym, rzadziej występuje tylko na północy. Bywa uprawiany jako roślina ozdobna, niekiedy dziczeje.
Gatunek rodzimy.
Pokrój
![dereń świdwa](../obrazy/deren/deren_swidwa_1d.jpg)
Niezbyt wysoki krzew liściasty, wykazujący tendencję do znacznego rozrastania się wszerz. Jego pokrój jest zwykle kształtowany przez przycinanie, bez tego bywa miotlasty i nieregularny. Gałęzie niezbyt grube, początkowo ukośnie wzniesione, na końcach zwieszające się często do ziemi.
Kora, pędy
Kora na młodych gałęziach ciemnoczerwona do brązowawoczerwonej, gładka i błyszcząca, z czasem staje się szarobrązowa i chropowata, nigdy nie jest jednak głęboko spękana. Młode pędy cienkie i proste, spłaszczone w węzłach, od strony zacienionej zielonkawoszare, od nasłonecznionej - czerwone, w zimie przybierają charakterystyczny, ciemnoczerwony kolor, początkowo są krótko owłosione, z czasem łysieją. Pąki wąskolancetowate, nie posiadają łusek okrywających, ciemnoczerwone lub brunatne, boczne luźno przylegające do pędu, wierzchołkowe większe od bocznych.
Liście
![dereń świdwa](../obrazy/deren/deren_swidwa_3d.jpg)
Blaszkowate, pojedyncze. Blaszka szeroko eliptyczno lub jajowata, zaostrzona, długości do 4-8 cm (liście szczytowe większe od niżej położonych), całobrzega, obustronnie zielona (jednak od spodu nieco jaśniejsza), bardzo lekko i rzadko owłosiona, bez kępek włosków w kątach nerwów (różnica w stosunku do derenia jadalnego), jej charakterystyczną cechą jest łukowata nerwacja z 3-5 parami jasnych, mocno wystających od spodu nerwów. Ustawienie naprzeciwległe na ok. 1cm, rynienkowatych ogonkach.
Kwiaty
![dereń świdwa](../obrazy/deren/deren_swidwa_4d.jpg)
![dereń świdwa](../obrazy/deren/deren_swidwa_2d.jpg)
Obupłciowe, owadopylne, zebrane na końcach pędów po 20-50 sztuk w gęste, owłosione, baldachowate kwiatostany o średnicy 5-8cm. Pojedyncze kwiaty drobne, posiadają podwójny, 4-krotny okwiat. Płatki korony białe, wąskolancetowate, długości 4-6mm, słupek kubkowaty (zalążnia dolna), 4 pręciki osadzone na kremowobiałym dysku.
Okres kwitnienia: Maj - czerwiec.
Owoce
![dereń świdwa](../obrazy/deren/deren_swidwa_6d.jpg)
Kuliste, (granatowo)czarne pestkowce o średnicy 5-8mm (wielkości ziarna grochu), umieszczone na czerwonych szypułkach. Zawierają w środku dwie kuliste pestki otoczone soczystym miąższem. Są trujące dla człowieka.
Korzeń
System korzeniowy płytki i rozległy, wytwarzający intensywnie odrośla korzeniowe, dobrze znoszący przesadzanie. Przewisające się gałęzie przy zetknięciu z ziemią często zakorzeniają się.
Siedlisko
Rośnie w lasach liściastych i mieszanych, zaroślach i na skrajach polan i lasów. Sadzony jako roślina ozdobna. Zazwyczaj używany jest do rekultywacji skarp, wysypisk i nieużytków, gdyż ma małe wymagania, a za pomocą odrostów korzeniowych szybko się rozrasta. Jest całkowicie wytrzymały na mrozy i mało wymagający w stosunku do gleby. Znosi zanieczyszczenie powietrza i dobrze rośnie w miastach i w okręgach przemysłowych. Najlepiej rośnie w pełnym oświetleniu.