Wielki atlas roślin Polski
OKRYTONASIENNE / RÓŻOWCE / RÓŻOWATE / Czeremcha /
Czeremcha zwyczajna
(Padus avium Mill.)
Rozmieszczenie geograficzne
Europa, Azja Mniejsza. Biotop. Piętro pogórza i górskie, rzadziej niziny. Występuje najczęściej w wilgotnych lasach liściastych oraz w zadrzewieniach nad brzegami rzek i zbiorników wodnych.
Gatunek rodzimy.
Pokrój
Drzewo dorastające do 15 m, krzew od 0,5 do 4 m wysokości. Ma szeroką, jajowatą koronę i zwisające gałęzie. Roślina łatwo wytwarza pędy odroślowe, tworząc formę krzewiastą. Często rozrasta się na wiele pni.
Kora, pędy
Kora ciemnobrązowa do czarniawej, po roztarciu wydziela nieprzyjemny zapach, zbliżony do migdałów. Pędy grube. Na rocznych pędach nieliczne białawe przetchlinki. Pączki bardzo smukłe, spiczaste, przylegające do gałązek.
Liście
Jasnozielone, eliptyczne, wydłużone, bardzo gładkie, nieco skórzaste i połyskujące, ustawione skrętolegle. Blaszka liściowa o ostro i dość płytko piłkowanych brzegach, ma długość do 12 cm i posiada do 12 nerwów bocznych. Na spodniej stronie sinozielone, w kątach nerwów wyrastają kępki rudawych włosków (nie posiada rdzawego owłosienia nerwu głównego, jakie występuje u czeremchy amerykańskiej). U podstawy blaszki występują 1-2, łatwo odpadające, zielonkawe gruczołki miodnikowe. Roztarte liście wydzielają silny zapach.
Kwiaty
Obupłciowe, owadopylne, zebrane po 20-40 sztuk w podłużne, groniaste, zwykle początkowo stojące, z czasem zwisające kwiatostany długości 8-12cm. Pojedyncze kwiaty o średnicy 1-1.5cm, białe, posiadają podwójny, 5-krotny, wolnopłatkowy okwiat. Płatki korony na brzegach delikatnie ząbkowane, pręciki w liczbie 20, z jasnożółtymi pylnikami, słupek jeden. Kwiaty wydzielają mocny i odurzający zapach.
Okres kwitnienia: Kwiecień - maj.
Owoce
Zebrane w zwisających na czerwonych szypułkach, podłużnych gronach kuliste, błyszczącoczarne pestkowce wielkości ziarna grochu. Są jadalne, ale rzadko spożywane ze względu na małą ilość miąższu oraz jego specyficznie cierpki, słodkawo-gorzki smak, a także niezbyt przyjemny zapachu. U czeremchy zwyczajnej pestka jest pomarszczona, co stanowi ważną cechę odróżniającą ten gatunek od podobnej czeremchy amerykańskiej, posiadającej gładką pestkę.
Korzeń
System korzeniowy płytki, ale rozległy, silny i gęsto rozgałęziony, jeden z najmocniejszych spośród gatunków czeremchy. Tworzy liczne odrośla korzeniowe, które często powodują powstawanie krzewiastych form.
Siedlisko
Olsy, lasy mieszane, zarośla, łęgi, wzdłuż rzek, strumieni i brzegów jezior. Lubi gleby bogatsze, dość wilgotne, preferuje stanowiska częściowo zacienione. Bywa sadzona w parkach i przy drogach. Stosowana w zadrzewieniach krajobrazowych na podmokłych terenach jako roślina ozdobna.